به گزارش میراث آریا، پنل تخصصی «چالشهای احیای بناهای تاریخی از طریق مشارکت مردمی»، شنبه ۲۹ آذرماه ۱۴۰۴ در دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران برگزار شد.
در این نشست سیدمصطفی موسوی، عضو هیئت مدیره صندوق توسعه و احیا، فاطمه مهدیزادهسراج استاد تمام دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت و دبیر این پنل تخصصی، عضو هیئت علمی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت و نواب نورعلیوند، دبیر و عضو شورای فنی صندوق توسعه و احیا به سخنرانی پرداختند.
در ابتدای این نشست استاد تمام دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت و دبیر این نشست، گفت: زندهسازی بناهای تاریخی باید متناسب با معماری، بافت و فرهنگ محیطی انجام شود و تنها در صورتی میتوان از حفاظت پایدار سخن گفت که بنا پس از مرمت، بهرهبرداری شایسته و متناسب با شأن خود داشته باشد.
فاطمه مهدیزاده با اشاره به تفاوت الگوی حفاظت از بناهای تاریخی در ایران و کشورهای توسعهیافته، بیان کرد: در ایران، بناهای تاریخی عمدتاً دارای حامی حکومتی هستند، اما در بسیاری از کشورهای پیشرفته، این وظیفه بر عهده تشکلهای مردمنهاد است.
انعطافپذیری، شرط بقای بناهای تاریخی
به گفته مهدیزاده، یک بنای تاریخی باید در عین حفظ اصالت، خوانایی و انعطافپذیری لازم برای انطباق با نیازهای امروز را داشته باشد. برای نمونه، تغییر کاربریهایی مانند تبدیل کاروانسرا به هتل یا موزه، زمانی قابل قبول است که بدون تخریب ساختار و عناصر ارزشمند بنا انجام شود.
او افزود: اعطای کاربری نامتناسب و نادیده گرفتن جامعه محلی، از مواردی است که هم در سطح ملی و هم از منظر یونسکو مورد انتقاد قرار میگیرد.
دولت توان احیای همه بناها را ندارد
در ادامه این پنل، نواب نورعلیوند، دبیر شورای فنی صندوق توسعه و احیا، با بیان اینکه دخالت گسترده دولت در احیای بناهای تاریخی منطقی نیست، گفت: تعداد بالای بناهای تاریخی، امکان حفاظت و بهرهبرداری مستقیم دولت را از بین برده است.
او توضیح داد که در ایران، برخلاف برخی کشورها، مالکیت بنا حفظ میشود و صندوق توسعه و احیا، مرمت و بهرهبرداری را برای مدت مشخص به بخش خصوصی واگذار میکند.
احیای تکبنا کافی نیست
نورعلیوند با اشاره به ناکارآمدی نظامهای حمایتی و اطلاعرسانی ضعیف، نبود آگاهی سرمایهگذاران از مشوقهایی مانند معافیتهای مالیاتی را یکی از موانع اصلی احیای بناها دانست.
او تأکید کرد: کلید احیای بناهای تاریخی، احیای بافت تاریخی است، نه صرفاً یک بنا. احیای منفرد یک بنا میتواند با ایجاد فشار ترافیکی یا ناهماهنگی بصری، به بافت تاریخی آسیب بزند.
معماری، ستون اقتصاد فرهنگ
سید مصطفی موسوی، عضو هیئتمدیره صندوق توسعه و احیا هم در این پنل، معماری را ماندگارترین هنر در بازنمایی تمدن و تاریخ جوامع دانست و گفت: احیای بناهای تاریخی، بخشی از اقتصاد فرهنگ است و میتواند از طریق گردشگری، اشتغالزایی و رونق کسبوکارهای محلی، به پایداری اقتصادی کمک کند.
او افزود: در کشور ما وابستگی اقتصاد به نفت، موجب غفلت از این ظرفیتها شده است.
بناهای تاریخی، بستری برای تجربه فرهنگ مقصد
موسوی با اشاره به تجربه گردشگر خارجی، اظهار کرد: گردشگر برای شناخت واقعی فرهنگ یک منطقه، باید در بازارهای محلی قدم بزند، غذای بومی بخورد، با مردم ارتباط بگیرد و در فضاهای تاریخی حضور داشته باشد.
او هتل عامریها را نمونهای موفق دانست که توانسته با انتقال حس و تجربه فرهنگ مقصد، در جذب گردشگر خارجی موفق عمل کند و در میان هتلهای منطقه، رتبه برتر در میان هتلهای خاورمیانه را در پایگاه معتبر جهانی تریپادوایزر به دست آورد.
موسوی همچنین به لزوم استفاده از ظرفیت سازمانهای مردمنهاد اشاره کرد و افزود: این نهادها قدرت اجتماعی دارند که گاه از احزاب سیاسی نیز بیشتر است.
او افزود: در حوزه میراث فرهنگی هنوز NGOهای قوی شکل نگرفتهاند، در حالی که در موضوعاتی مانند عتبات نمونههای اثرگذار وجود دارد و این نشاندهنده ضرورت تقویت نهادهای مردمی در حمایت و مطالبهگری برای حفاظت از بناهای تاریخی است.
الگوهای موفق جهانی و نقش نهادهای مردمی
در ادامه این پنل، سجاد موذن، عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت، با اشاره به نمونههایی از مرمت و احیای بناهای تاریخی در اروپا، اظهار کرد: مثلا در انگلستان نهادهایی متعددی مانند هیستوریک انگلند، لندمارک تراست و نچرال تر است، از بناهای شاخص تا فضاهای شهری معمولی را تحت پوشش دارند و هر کدام به نوعی بر این میراث گرانبها نظارت و مطالبهگری میکنند.
او در انتها سه اصل مشترک این نهادها را حفاظت آگاهانه، انتقال میراث به نسلهای آینده و احیای پایدار با رویکرد زیستمحیطی دانست و تأکید کرد: که مشاهده نمونههای موفق، مالکان خصوصی را به مشارکت در احیای بناها ترغیب میکند.
انتهای پیام/
نظر شما